Bagera.- Frantzian, ofizialki bermatua da haurdunaldiaren borondatez eteteko eskubidea (HBE) —baita 2024aren hastapeneko konstituzio inskripziotik ere—, baina gertakarietan sarbideak ahula eta desberdina izaten jarraitzen du, lurraldeen arabera, Desberdintasun horien ondorioz, egiturak ixten dira, itxaronaldiak luzatzen dira eta osasun sexualeko prestazioetan gaizki hornitutako eremuak daude.

Pirinio Atlantikoetan, beste leku batzuetan bezala, sexu-osasunerako zentroak zaintzea eta indartzea erantzun zehatz, eraginkor eta ekxonomikoki arrazionala da aborturako, kontrazepziorako eta sexu-transmisiozko infekzioen prebentziorako benetako eskubidea bermatzeko.

Zenbakiek hala erakusten dute: 2023an, Frantziak 243.600 HBE inguru erregistratu zituen; baliabide-tasa 16,8 HBEkoa izan zen 1.000 emazteko (15 — 49 urte) — azken hamarkadetako mailarik altuena eta DREESek (2024ko iraileko argitalpena) berretsi zuen gorakada.

Bilakaera horiek berresten dute HBEa osasun publikoaren aldeko apustua dela eta hala izaten jarraituko duela, eta tokiko baliabide egonkorrak eta irisgarriak eskatzen dituela.

Ezinbestekoa da gogoraraztea prekarietate handiko egoeran dauden pertsonentzat — etxebizitza egonkorrik gabe, bakarturik edo hirigune handietatik urrun aterpetuta daudenak— urruntze geografikoa eta finantza-hesia oztopo handiak direla sexu- eta ugalketa-arreta eskuratzeko. Pirinio Atlantikoetan, adibidez, Baionako ospitaleko sexu osasun zentroak arriskuan ikusten du bere 176.710 €-ko diru laguntza, bere baliabideen herena, nahiz eta zentro horrek doako kontsultak segurtatzen dituen prekarietatean diren adinekoentzat, adingabeentzat, larrialdiko kontrazepzio jarraipenak, HBE, eta abarrentzat.

Are gehiago, departamenduan "biziki hornitua" den arreta orokorraren eskuratze indize bat bada ere, hau % 63an gelditzen da, profesionalen eskaintza eskasa duten eremuak aipatuz. Elementu horiek baieztatzen dute zentro finkorik gabe, ongi banaturik eta finantzaturik, politika nazionalak — baita Emmanuel Macronen garaian ere, "Emazteen Osasun Planarekin" — diskurtso gisa eta askorentzat promesa huts gisa geratzeko arriskua duela.

Sexu-osasuneko zentroak zergatik diren funtsezkoak, eta zergatik zaindu behar diren:

Hurbiltasun sarbidea = eskubidearekiko egiazko sarbidea

HBEen % 80 baino gehiago biziko departamenduan egiten dira; % 95 eskualde berean. Horrek esan nahi du tokiko zentro bat desagertzeak oztopo praktiko bihurtzen duela eskubide teoriko bat (joan-etorri luzeak, kostuak, epeak, anonimotasun konprometitua). Tokiko taldeak atxikitzeak lurraldeen arteko desberdintasunak murrizten ditu.

Epe luzerako kostuen prebentzioa eta murrizketa

Zentro horiek antisorgailuak segurtatzen dituzte, HBE aurreko kontsultak, IVG osteko jarraipena, STlen baheketak, txertaketak (HPV, hepatitisak) eta aholkuak — nahi gabeko haurdunaldiak, infekzioak eta konplikazioak saihesten dituzten ekintzak, Prebenitzea beti da merkeagoa ondorioei aurre egitea baino (ospitaleratzeak, jarraipen luzeak, gizarte arreta). CeGIDD eta planifikazio zentroek funtzio nagusi bat dute hemen.

Pertsona zaurgarrien babesa (gazteak, prekarioak, isolatuak)

Gazteak eta baliabide urriko pertsonak dira zentro bat ixteak lehen penalizatuak. Planifikazio zentroek eta CeGIDDek harrera ez-estigmatizatzailea eskaintzen dute, doakoa edo kostu gutxikoa, ezinbestekoa konfidentzialtasuna eta segurtasuna bermatzeko. Tokiko Familia Plangintza funtsezko funtzio sozial horren lekuko da.

Gazteak eta baliabide urriko pertsonak dira zentro bat ixteagatik zigortutako lehenak. Planifikazio-zen troek eta CeGIDDek estigmatizatzailea ez den harrera eskaintzen dute, doakoa edo kostu txikikoa, ezin bestekoa konfidentzialtasuna eta segurtasuna bermatzeko. Funtsezko funtzio sozial horren lekuko da bertako Familia Plangintza.

Tokiko itxituren arrisku zehatzak

Alerta seinaleak badira: Baionako ospitaleko sexu osasun zentroaren balizko itxieraren aurkako mobilizazioak milaka sinadura bildu ditu 2025ean —herritarren erreaktibitatearen berri emanez baina , batez ere, erabaki politiko azkarren beharra, zerbitzuen galera saihesteko—. Itxitura lokal batek domino-efektua izango luke eskaintzan (epeak luzatzea, inguruko egiturak saturatzea).

HBEa eboluzionatzen ari da (hiria/ospitalea/telemedikuntza), baina zentro fisikoa ezinbestekoa da oraindik

Medikamentuen bidezko HBEa egiteko hiriko arretak eta telekontsultak aurrera egin badute, ez dituzte kontsulta fisikoak ordezkatzen — baheketak egiteko, konplikazioak artatzeko edo telekontsultarako sarbide errezarik ez duten pertsonentzat.

Guztion eskubideetarako sarbidea bermatzeko

Lurralde-ekitatea eraginkorra izan dadin ziurtatzeko

Prebentzio eraginkorra ezartzeko

Gure lurraldeko emazteek eta neskek espazio atsegin eta seguruetara sartzeko aukera izan dezaten eta profesionalen laguntza izan dezaten.

EZETZ ESATEN DIEGU HORNITURA-JAITSIERE! ETA SEXU-OSASUNEKO ZENTROAK IXTEARI.