Artiako Laguna taldeak Jon Ugarte, Bide Publiko, Diziplina Urbanistikoa eta Etxebizitzako Ordezkaria eta teknikariekin bilera egiteko hitzordua zuen gaur, martxoaren 17an arratsaldeko 13:00etan. Bilkura ezin dela egin komunikatu dute udaletxeko instalakuntza guztiak itxiak bait daude.

Bilera bideokonferentziaz komenigarria zaien egun eta ordu batean egiteko gonbidapenari uko egin dio zinegotziak eta galderak eta proposamenak emailez helaraztea eskatu du.

Bilkuran paperez jasotako sinadura bilketaren 337 sinadurak eta online sinadura bilketaren 1200 sinadurak entregatzea zen helburua. (Ikusi: www.change.org/los47tilosdeirun).

Artiako Laguank Taldearen Balorazioa

A. ARTIAKO BIZILAGUNEN KEXAK, ESKAERAK ETA PROPOSAMENEN JAKINARAZTEA

Gutako batzuek jakin genuenetik Irungo Udalak Artiako 47 ezkiak mozteko asmoa zuela, herritar talde bat antolatu gara informazioa zabaltzeko, udaletxean galdetzeko, txosten teknikoari buruzko informazioaz janzteko eta inguruarekin alternatiba atseginagoak eskaintzeko.

Artiako bizilagunak gara, segurtasunarekin ere kezkatuta. Gu guztiok GI636tik pasatzen gara, eta modu seguruan egin nahi dugu. Hala ere, ezkien pasealeku honek auzoari ematen dion balio izugarria ere aitortzen dugu: GI-636 errepidearen kutsadura xurgatzen duen landare-pantaila bat dira, errepidearen ikusmena eta zarata ezabatzen ditu eta gure auzoari berdeguneak ematen dizkio.

Zalantzarik gabe, tamaina txikiagoko zuhaitzak eta zuhaitz-masa murriztea auzoko bizilagunen ongizatearen kalterako izango litzateke.

Bidegorri berrian zehar Bidasoako pasealekuak jasango lukeen paisaia galeraz ere ez dago zalantzarik.

Azken bi aste hauetan bizilagun talde bat auzoko jendearekin hitz egiten aritu gara, sinadurak biltzen eta auzotarren mota guztietako iruzkinak jasotzen.

Gaur, 2020ko martxoaren 16ra arte online sinadura bilketan 1.200 sinadura bildu ditugu (begira ezteka: www.change.org/los47tilosdeirun) eta 337 paperean.

Bizilagun guzti hauek sinesten dute udalarekin hitz eginez 47 ezkiei alternatiba bat eman diezaiokegula denon artean.

Web orrian eta sinadura bilketan jaso ditugun iruzkin eta kexa batzuk helarazi nahi dizkizuegu:

1. Komunikazio falta: 47 ezkiak mozteko planaren berri gure bidez izan dute bizilagun askok. Gaur egun oraindik, sinadurak biltzera goazenean, albiste hau ezagutzen ez duten bizilagunekin topo egiten dugu. Udalaren aipamen publiko bakarra berandu etorri da, dena erabakita zegoenean eta informazioa eufemismo eta lausotasunez beteta. "Hainbat ezki ordezkatuko dira …". Horrek bizilagunak haserretu baino ez ditu egin. Oraindik ez da esan ofizialki mozketa noiz izango den.
2. Bizilagunen artean haserrea pizteko beste arrazoi bat: Horietako asko, zubi-etxea edo gertu gehienak, kexu dira sarritan udaletxera deitu dutelako adarrak inausi ditzaten, leihoen kontra jotzen zietelako eta udalak kasurik egin ez dielako gehienetan. Orain ezki batzuek arazoak ematen dituztenez, erantzuna lerrokatze guztia kentzea da. Txakurra hilik, amorrua amaitu da. Inpresio orokorra da erabateko utzikeria egon dela.
3. Denok ikusten dugu segurtasuna zaindu behar dela, baina hain erabaki zorrotza hartu aurretik beste aukera batzuk aztertu behar ditugula uste dugu. Web orriko iruzkin batzuk irakurtzen dizkizuet:
   • Zuhaitzak ez dira arrazoi edo eragozpenik txikienarekin ken daitezkeen hiri-altzariak. Garrantzitsuak dira, eta horiek zaintzen saiatu behar dugu (Jose Maria del Pozo Gomez)
   • Irun zuhaitzik gabe uzten ari dira.
   • Neurriak hartu haize zakarra dagoenean. Zuhaitzak inausI, kimatu eta zaindu. (Fermin Bernaus)
   • Zuhaitz horiek ez mozteko ahal zen guztia egitea gustatuko litzaidake (Paula Serraller)
   • Auzo horretan bizi naiz, eta zoragarria da udan haiek ikustea (Silvi Fuentes)
   • Nahikoa da kentzea eta gehiago jartzen hastea. (Eloy Benitez)

Hori bizilagunek komentatu dutenari dagokionez.

Irungo Udalerriko Eremu Berdeen eta Zuhaiztiaren Plan Nagusiak honako hau adierazten du: "Administrazio publikoari aholkatzen zaio berdeguneek beren aurreikuspenak betetzen dituzten eta zer neurritan hobetu litekeen galdetzea" eta, iradokizun horri helduta, Artiako Lagunak taldeak 1., 2. eta 3. eremuetako udalaren prozesuari eta esku-hartzeari buruzko informazioa jaso, lagundu eta horietan parte hartu nahi dugu.

B. ARTIAKO LAGUNAK-AMIGOS DE ARTIA TALDEAREN TXOSTEN TEKNIKOAREN BALORAZIOA

1.Txostenaren balorazio orokorra

• Txosten teknikoan ez dago objektibotasunik, proposatutako jarduerak egiten dituen enpresak berak egingo baititu. Gure ustez, deskonexioa eta independentzia egon beharko luke gomendio teknikotik erator daitezkeen lanetatik.
• Txosten osotik ondorioztatzen dugu eremu guztietako zuhaitzak (1,2,3) zuhaitz txikiagoekin ordezteko asmo argia dutela, adaburu altuko ezki heldu horien lana murrizteko. Horretarako, eremuka orokortzen da, mozketa masiboaren alde eginez, zuhaitzez zuhaitz begiratu beharrean.
• 2. eta 3. eremuetako zuhaitz guztiak ordezkatzeko erabakia neurriz kanpokoa da, gune horietako zuhaitz guztiek ez dituztelako ezaugarri berberak eta ez daudelako egoera berean. Ez dira identifikatu erortzeko arriskua duten aleak.

2. Txostenaren edukia aztertzea

1. EREMUA

Ez da ezer esaten ezpondaren lursailaren egoerari buruz, ezta sustraiei buruz ere, baina hemen formazio-inausketak egin direla adierazten da, eta horri esker ez dugula 2. eremuko zuhaitzek dituzten fuste ugariko adaburuaren egiturazko arazoa. Horregatik, zuhaitz horien inausketa modu erregularrean egitea eskatzen dugu, eta ez soilik hiri barruko autobusa ukitzen dutenean edo autoen sabaira iristen direnean, gertatzen ari dena, bizilagunek esaten duten bezala. Ezki mota honen arazoa denez, erregulartasunez inausiz kontserbatu behar ditugu. Txostenaren arabera ez dago segurtasun arazorik hemen.

2.EREMUA

Inguru horretako 36 zuhaitzak moztea proposatzen du txostenak, erori ez direnek erori direnek jasaten zituzten afekzio berberak dituztela onartuz. Txostenak ale bakoitzaren egungo egoera ezagutu beharko luke, eta ale bakoitzari lotutako arriskua baloratu.

Ezin da alderatu, adibidez, Dario de Regoyos 40. kalearen (zubi-etxea) ondoan isolatuta geratu den zuhaitza ondoan zituen zuhaitzak desagertu direlako, Jose Maria Iparragirre kaletik aurrera dauden 11 zuhaitzekin.

Zuhaitz horien gainean egiten diren ondorioak frogarik gabeko dedukzio orokorretan oinarrituta daude. Esamolde lausoak erabiltzen dira, hala nola "oso litekeena da guztiek akats bera izatea, baina ezin da ziurtatu", "Sistema erradikularraren egoerak malformazio-akatsen bat edo nolabaiteko arazoren bat izan dezake, ezkutuan daude eta, beraz, ezin dira baloratu".

2. eremuko zuhaitzak osotasun bat bezala hartzen dira haien artean aldeak daudenean, ez dute altuera bera, ez daude ezponda berean, ez dute onddorik. Adibideak:

• Jose Maria Iparragirre kalearen parean hasten den lehen zuhaitz ilara. Ezpondaren goiko aldean 10 zuhaitz daude.
• 5. zuhaitza (José María Iparraguirre kaletik zenbatzen hasita) ale gaztea da, oso txikia eta besteak baino askoz ere garaiera txikiagokoa.
• Ezki horietako batzuek ez dituzte txostenak aipatzen dituen fuste ugariak aurkezten.
• Zuhaitzen adaburuak adaburuaren fuste ugariz osatuta daude, adarrak ahulduz, baina hori gertatzen da zuhaitz horien jarraipenik egin ez delako eta modu erregularrean inausketa egokirik egin ez delako. Zuhaitz horietako askori fuste anitz horiek zuzendu dakizkieke.
• Eroritako zuhaitzek sistema erradikular espiralizatua zuten, zuhaitzen tamainarako egokia ez zena, baina ez da aipatzen sustraia ito zenik. Ez da frogarik egin beste 36 ezkiek sistema erradikular espiralizatua dagoela justifikatzen. Hau aztertzeko badago tresneria. Baina enpresa espezializatuek dute bakarrik.
• Substratu emankorra plaka harritsu handi baten gaineko betegarria da eta horregatik esaten da zuhaitza gaizki ainguratuta dagoela baina zuhaitzak arazorik gabe hazi direla eta euren bidea aurkitu dute. Lurra buztintsua dela esaten da baina aldapan dagoenez ez dago putzurik.
• Txostenak dio aleak desagertzeak zuhaitz ilara ezegonkortu duela baina zuhaitz bat bakarrik geratu da bakartuta.

3. EREMUA

Ez dirudi zentzuzkoa denik 11 ezki ordeztea, haien tamaina gehiegizkoa ez denean eta unean bertan arriskurik ez dutenean. Inguru horretako 11 zuhaitzak berriagoak dira, ez da bat bera ere erori eta oraindik oso txikiak dira. Aldian-aldian inausi daitezke fuste anitzak prebenitzeko, 1. eremuan egin den bezala. Txostenaren arabera ez dago segurtasun arazorik hemen. Ez dago hauek desagertzeko justifikaziorik.

3. Arriskuaren ebaluazioa txostenean

Segurtasuna guztiok partekatzen dugun kezka bat da. Ados gaude zuhaizti arriskutsuen presentzia ez dela onartu behar esatearekin. Segurtasunak behartzen du, noski.

Hala ere, segurtasuna eta arriskua modu arbitrarioan ebaluatu dira.

Segurtasunaren bilaketa ale bakoitzaren egungo egoera ezagutzetik eta ale bakoitzari lotutako arriskua baloratzetik dator.

Txostenean, arriskuaren ebaluazioak ez du metodologia argirik erabili: zuhaitz bakoitzaren dimentsioak (perimetroa, altuera eta diametroa, aurrekariak, zuhaitzaren egoera) (landaredia eta bizitasuna), biomekanika (oinarrian aldaketak, adaburuan aldaketak, sintomak eta akatsak, akatsen larritasuna), estatika (karga, eszentrikotasuna, esposizioa) kontuan hartuta, maila ebaluatzeko.

Txostenak zuhaitzen egoerari buruzko orokortze bat egiten du, ale bakoitzaren azterketa xehatua alde batera utzita.

Zuhaitz horien gainean egiten diren dedukzioak frogarik gabeko ondorio orokorretan oinarrituta daude, makineria espezializatuaren bidez neurtu gabe.

Ez dago iraultzeko arriskuaren azterketarik.

Azterlana Arbolatuaren Ikusizko Ebaluazio Sisteman (EVA) oinarrituta egon arren, ez dago ale bakoitzaren deskribapenik, horrelako txostenetan egin beharko litzatekeen bezala.

Gainera, txostenak ez du planteatzen arriskugarritasun-maila murrizteko metodorik, hala nola, haizeak koparen gainean egiten duen bultzada murriztea kopa murriztuz edo lurrean jarduketak eginez.

4. 1., 2. eta 3. eremuetako mantentze lanak eta tipologia

Orain arte, 1. eremuan egiten ari diren lanak bizilagunek egindako deien ondorioz izan dira, lineako autobusa gertu zegoenean edo adarrek aparkatutako autoen sabaia ukitzen zutenean. Hori ez da gertatu 2. eta 3. eremuetan ere. Bizilagunen arabera, inguru horretan zuhaitzak inausketa eskatzeko deiak etengabeak izan dira, eta ez dira egin.

Irungo Udalerriko Eremu Berdeen eta Zuhaiztiaren Plan Nagusiak hainbat tipologia ezartzen ditu mantentze-beharren arabera, eta horiek zehazten dute eragiketak egiteko maiztasuna.

** Azalerak eguneratuta daude, eta eremuak ugaritu egin dira.

Irungo HAZn 1., 2. eta 3. eremuetako ezkien ilara zer tipologiatan dagoen galdetu dugu, eta D tipologiaren barruan dagoela erantzun digute. Horrek esan nahi du horiek zaindu eta inausketa txandaka egin behar dela. Gure informazioaren arabera "txandaka" denboraldiaren arabera mantendu behar direla esan nahi du.

Eremu Berdeen eta Zuhaiztiaren Plan Nagusiak berak honako hau dio: "Tipologia horiei lotutako mantentzea, horietako bakoitzari buruzko eragiketa zehatzen kopuruan oinarrituta, ez dator bat kasu batzuetan errealitatearekin. Hau da, lorategi-eremu batzuei gutxi egokitzen den tipologia bat esleitzen zaie”.

Uste dugu hau dela kasua inguru honetan. A tipologiari buruz honako hau esaten da: "Profil honi dagozkio eraikin edo ingurune berezietatik hurbil dauden erdiguneko guneak, hiriko auzo, ardatz edo bide nagusietako gune erreferenteak, beren balio historiko edo kulturalagatik kokaleku bereziak, eta abar".

Gure ustez, ezkien pasealeku hori A motakoa izan beharko litzateke, honako arrazoi hauengatik:

1. Juan Thalamas Labandibar/Dario de Regoyos ardatza Irunera autoz sartzeko bide bat da, eta L1 autobus-linea bi norabideetan doa, eta hortik dator "Diana" efektua. Udalak eskatutako txostenak hala adierazten du.
2. Errepidearekiko paralelo doan bidegorri berriarekin oinezkoen eta txirrindularien trafikoa nabarmen handitu da. Txingudiko badia osoko biztanleen artean paseatzeko gune herrikoia da.
3. 1. eremua Hegaztientzako Babes Bereziko Eremutik (ES000243) metro gutxira dago, eta 1., 2. eta 3. eremuak Txingudi-Bidasoa Kontserbazio Bereziko Eremuaren (ES2120018) parean. 1, 2, eta 3 guneak ez daude babestutako eremuen barruan, baina bai metro gutxira; beraz, horien mantentze-lanetan jarraipen handiagoa izatea gomendagarria litzateke.
4. Bidegorrian eta Bidasoa ibaian zehar duen paisaia-balioagatik.
5. Errepidearen kutsadura xurgatzen duen landare-pantaila bat dira, errepidearen ikusmena eta zarata ezabatzen ditu eta gure auzoari berdeguneak ematen dizkio.

C. PROPOSAMENAK

• 1. eremuaren mantentze-lanak eta inausketa erregularra egitea, etorkizuneko arazoak saihesteko.
• 3. eremuaren mantentze-lanak eta inausketa erregularra egitea, etorkizuneko arazoak saihesteko, eta 11 ezki gazteak ez moztea.
• Txosten xehatu bat egitea, 2. eremuko zuhaitzak banan-banan ebaluatuz, eta arriskuaren ebaluazioa egitea, kontuan hartuta zuhaitz bakoitzaren neurriak (perimetroa, altuera eta diametroa, aurrekariak, zuhaitzaren egoera, biomekanika, estatika), eta, azkenik, arriskugarritasun-maila, huts egiteko balizko istripuaren arriskua eta xede-inpaktuaren probabilitatea ebaluatzea. Arriskugarritasun-maila murriztea adaburuaren altuera murriztuz eta, beharrezkoa bada, lurrean jardutea eta arriskugarritasun handia duten eta arriskua murrizteko aukerarik ematen ez duten aleak bakarrik moztea.
• Txosten hori erakunde independente batek egin dezala, ondoren interes-gatazkak saihesteko jarduketa-proposamenak egiteaz arduratzen den enpresak, alegia.
• Irungo Udalak berak beste batzuetan ere kontratatu ditu aditu diren enpresak, arrisku-ebaluazioekin horrelako txostenak egiten dituen Doctor Arbol gisa, ekipamendu espezializatuarekin. Doctor Arbol 3.000 eta 6.000 euro artean kobra lezake horrelako lan batengatik, hartzen den laginaren arabera. Zuhaitz hauek denontzat duen balio kontutan hartuz merezi duela uste dugu.
• Irungo Udalerriko Eremu Berdeen eta Zuhaiztiaren Plan Nagusiari helduz, Artiako Lagunak taldeak 1., 2. eta 3. eremuetako udalaren prozesuari eta esku-hartzeari buruzko informazioa jaso, lagundu eta parte hartu nahi dugu.
• 1., 2. eta 3. eremuetan egingo diren lanen erabaki, urrats eta jarduketa bakoitzean parte har diezagula Udalari proposatzen diogu.
• - Eskatzen dugu 1,2 eta 3 eremuetako ezkiak A tipologian sar daitezela eta, horrela, mantentze-lan egokiagoak jaso ditzatela.
• Oraindik erantzun gabe dauden galderak udalak erantzutea. (Aurkitu galderak atxikituta)

Irunen 2020eko martxoaren 16an